Читати книгу - "З вершин і низин, Франко І. Я."

Тремтячи, Сайвія старцеві в руки

Дитини трупа подала. Оглянув

Старий посиніле, опухле тіло,

До груді вухо притулив і слухав.

Тоді з-за пазухи добув лушпину

З горіха, в ній якаясь масть була.

Отсю подав він Сайвії і мовив:

«Візьми се, доню, намасти дитя!»

І диво дивне! Де лише прилипла

Чудовна масть до тіла, там щезала

Гадюча пухленина і синець,

Біліло тіло, м’якло, подавалось

І набиралося тепла. На щоках

Слабенький рум’янець заграв. І звільна

Розкрились очі, розтулились ніжні

Уста, і ще слабий, безвладний хлопчик

Тихесенько промовив: «Мамо! Тату!»

І кинувсь на коліна Гарісчандра,

І Сайвія, надмірним щастям наче

Прибита, кинулась йому на шию,

І плакали обоє й цілували

Дитя воскресше, й дідові коліна,

І всіх, усіх Айодії міщан,

Що там з слізьми в очах на все гляділи.

Оце вам повість про царя й аскета -

Могучим всім в науку й осторогу,

Всім твердосердим, гордим на погрозу,

Нещасним всім, страждущим на потіху.

Львів, у грудні 1892.

Вни плакали фальшивими сльозами

Над моєю недолею, жаліли

Мене, махали надо мнов руками,

Но помочи мені не думали й не хтіли.

«Жаль бідака! З дороги марно збився

І згинув, ми то наперед сказали,

Що згине! Дурень, за пусту вчепився

Роботу, й ось де го фантазії загнали!»

А, другі, ще милосердніші, сумно

Покивуючи головами, кажуть:

«Підмовили злі люди, вгнали в трумну

Та й кинули. Ну, вже як ті обв’яжуть

Кого в свої прокляті пута, тому

Не випутатись! Жаль отсього, щирий

Був чоловік, лиш то зблудив, що злому

Товариству так насліпо увірив».

Пожалували всі мене, а далі

Пішли - хто на обід, хто в карти грати,

А хто судить запертих в криміналі,-

А я лишивсь під тином умирати.

31/V

Dawno to było. Dwoje małych dzieci,

Pobrawszy się za ręce, po kwiecistych

Podgórskich łąkach, w poprzek niw, po wąskiej

Ścieżynie polnej, w letni dzień gorący -

Szło ze wsi.

Starszy z dwojga chłopczyk był

Z oczyma niebieskimi, białowłosy,

Z wierzbowym koniem w ręku. Za pazuchą

Kęs chleba spory miał i dwie stokrotki

Zatknięte na pilśniowym kapeluszu.

Dziewczyna prowadziła go za rękę,

Choć mniejsza. Oczka niby dwie tarniny,

Jak dwa węgliki rozżarzone, żywo

Biegały wkoło. Jak ogonek mysi

Wisiała z tyłu kosa, a przy końcu

Czerwona wstążka była w nią wpleciona.

W małej, popodpinanej zapaseczce

Niosła kartofli upieczonych parę.

A strączki grochu zielonego widać

Z poza pazuchy.

Chłopczyk jakoś nierad

Kroczył i wciąż oglądał się nieśmiało;

Dziewczynka szczebiotała bezustanku,

Towarzyszowi dodając odwagi.

- Fe, wstydź się! Darmoś wyrósł taki duży,

A płakać chcesz! Oto mi chłopiec, co się boi,

A czego bać się? Już gdy ja ci mówię,

To musi to być prawda! Już to moi

Babunia nie z tych, co to kłamać lubią.

Ty tylko spojrzyj, czyż to tak daleko?

Na ten pagórek, stamtąd Dział 39 już blisko,

A tam my Działem w górę, ciągle w górę,

Aż na sam szczyt. I koniec. Tam spoczniemy;

A może nie… co mamy tam spoczywać,

Gdy stamtąd już tak blisko?… Krzykniem: U!

I pobiegniemy prosto razem do tych

Żelaznych słupów, co podparły niebo.

A tam schowamy się za słup i cicho,

Cichutko przeczekamy do wieczora.

I żebyś ty mi nie śmiał ani pisnąć,

Nie mówię - płakać! Słyszysz? Bo jak nie,

To ja ci dam! A jak nastanie wieczór,

Słoneczko przyjdzie na nocleg do domu,

Do bram zapuka, to my cichuteńko,

Ostrożniutenko podpełzniemy za nim.

Bo wiesz ty, co babunia mi mówili?

U niego jest córeczka - taka śliczna,

Że ci aż strach! I ona co wieczora

Odmyka ojcu bramę i co rana.

A dzieci lubi tak, że ci aż strach!

Lecz słońce dzieci do niej nie dopuszcza,

By z nimi w świat nie uszła. Lecz my cicho

Tak podpełzniemy - czmych! - i ją za ręce

Chwycimy, to już słońce wtenczas nic nam

Nie zrobi. Tylko ty mi się nie lękaj

I płakać nie śmiej! Przecież to tak blisko,

J na drogę mamy dosyć z sobą.

A ta panienka da nam dużo, dużo

Wszystkiego, o co tylko poprosimy.

O cobyś ty ją prosił?

Spojrzał na nią

Chłopczyna zwolna, palec w usta włożył

I mówi: - «Mozeby lepsego konia»?

- Cha, cha, cha, cha! - zaśmiała się dziewczyna.

- No, cóz, to mozeby kapelus nowy?

- Proś o co chcesz, a już wiem, wiem, wiem,

O co ja prosić będę.

- Cóz takiego?

- Aha, nie powiem!

- Powiedz, bo ja zaraz

Zapłacę!

- Oho, płacz! Ja sobie sama

Pójdę i ciebie nie zabiorę z sobą.

- No a dlacegoz mi nie powieś?

- Boś ty

Głupi! Wiesz, co babunia powiadali?

Są u niej takie jabłuszka złociste.

Komu jabłuszko takie podaruje,

Ten cały wiek swój będzie zdrów, szczęśliwy,

I piękny, ach! Na podziw wszystkim ludziom.

Lecz te jabłuszka tylko dla nas dziewcząt.

- Ja chcę jabłuska! - zapłakał chłopczyna.

- Nie płacz, głuptasie! Tylko nie zapomnij

Prosić ją ładnie! A jak dostaniemy

Po takim jabłku, to wrócimy do dom,

I ani słówka przed nikim! Nie